Kiến trúc và xã hội
Kiến trúc sư và xã hội là quá trình tạo lập môi trường không gian cho cuộc sống và hoạt động của con người.
Sơ khai, kiến trúc lo nơi cư trú, quá trình phát triển loài người hình thành cộng đồng và tổ chức xã hội, kiến trúc thực hiện sứ mệnh tạo cơ sở vật chất hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật cho hoạt động con người, phát triển kinh tế và tạo diện mạo cho đô thị – nông thôn.
Kiến trúc được nâng tầm cao khi là một bộ phận trong nền văn hóa vật chất của xã hội, thực hiện vai trò công năng, dùng hình thức biểu hiện ý thức xã hội (quan điểm, triết học, tôn giáo, nghệ thuật của con người).
Với ý nghĩa đó, kiến trúc có tính xã hội rất cao, ảnh hưởng tới nhiều lĩnh vực, đồng thời cũng chịu không ít tác động có tính quyết định, trong đó có vốn đầu tư từ nhiều nguồn, nhiều thành phần và đặc biệt chịu sức ép của lợi nhuận khi “tác phẩm” không còn được độc tôn trong mục đích mà “món hàng” mới là chính yếu.
Trong xu thế toàn cầu hóa, giao lưu rộng rãi quốc tế, ý nghĩa xã hội và tác động đã vượt khỏi ranh giới địa phương, ranh giới tự tại.
Tuy vậy, sự phát triển nhân loại cũng kéo theo sự phát triển kiến trúc, đồng hành trên cùng vòng xoáy ốc hình chóp để vươn tới đỉnh cao, không tụt hậu, không dừng lại.

Kiến trúc và Kiến trúc sư
Người ta hay nói tinh thần đi trước, vật chất có sau. Kiến trúc là một vận động theo vòng khép kín. Sáng tác trước, thành quả thực tiễn kiểm nghiệm tư duy, thúc đẩy tư duy điều chỉnh hay sáng tạo ra vật chất mới tiến bộ hơn.
Vậy để phát triển cần phải có sáng tạo, đó là cái khác biệt giữa kiến trúc và xây dựng và cũng là yêu cầu cần có KTS.
Không nghiễm nhiên kiến trúc được Nhà nước xếp vào khối Văn học Nghệ thuật (VHNT).
Kiến trúc trước hết phải “đáp ứng”. Đó là bản năng gốc của nó, và luôn cần sáng tạo để thích ứng với mọi biến đổi chung của xã hội, của ngành, của phát triển thời đại trong đó có Khoa học Công nghệ (KHCN). Sự phát triển kiến trúc trên thế giới cho ta thấy có nhiều sáng tạo đột phá mang tính “hướng dẫn” xã hội, làm thay đổi nếp sống con người, cộng đồng và biến đổi có tính cách mạng đối với trào lưu, xu hướng kỹ thuật – nghệ thuật kiến trúc (như sự xuất hiện bê tông và thép, thang máy làm nên kiến trúc cao tầng đa dạng hình khối, vật liệu mới làm phong phú hình thức màu sắc, xuất hiện nhà ở cho đô thị vừa ở vừa thương mại, nhà chung cư, gần đây có khu hành chính tập trung, kiến trúc xanh, nhà và đô thị thông minh)…
Những đề xuất mang tính hướng dẫn xã hội trên đều do sáng tạo của KTS.
Để có được tư duy mang tầm chiến lược KTS không chỉ có năng lực, kinh nghiệm, kỹ năng mà cần phải có tầm nhìn và sự nhạy cảm, biết kết nối mọi lĩnh vực liên quan từ xã hội – con người đến kiến trúc, có nhiệt huyết và bản lĩnh vực với nghề thì mới hy vọng có đột phá làm cho kiến trúc Việt Nam tiệm cận tầm khu vực và thế giới.
Thay lời kết
Nhìn lại thực trạng kiến trúc Việt Nam ta thấy được sự thay đổi rõ nét và “kỳ diệu” từ khi đổi mới mở cửa, và cũng vui mừng tự hào cho kết quả đáp ứng của kiến trúc cho cuộc sống cộng đồng và phát triển kinh tế xã hội.
Tuy nhiên, còn ít đột phá mang tính “hướng dẫn” kể cả công trình do nước ngoài thiết kế xây dựng.
Chúng ta phải chấp nhận hoàn cảnh đất nước còn chưa giàu, trình độ KTS đang ở thời kỳ trải nghiệm… Vai trò kiến trúc và vị thế Kiến trúc sư và xã hội chưa đặt đúng chỗ.
Luật Kiến trúc đã được Quốc hội phê chuẩn, đang triển khai vào cuộc sống thực tế, hy vọng có tác động tích cực, làm nền tảng cho sự hoạt động của giới kiến trúc có hiệu quả hơn, góp phần tích cực vào công cuộc xây dựng nền kiến trúc Việt Nam hiện đại, giàu bản sắc, sinh thái nhân văn, bảo vệ môi trường, phát triển bền vững, có thành tựu đột phá hơn cho tiến trình phát triển kiến trúc nhân loại.
KTS Nguyễn Thúc Hoàng
Hội KTS Việt Nam
Xem thêm:
WA Awards 2020: Nhà Văn Hóa Sinh Viên TP.HCM đạt giải ở hạng mục công trình đã thực hiện
GK Archi Myanmar 2 năm liên tiếp thực hiện dự án hàng tỷ đô
Công ty GK Archi, công ty thiết kế kiến trúc, kiến trúc độc đáo, thiết kế kiến trúc